Kejatuhan Jepun Sebagai Kuasa Tentera di Timur

Selepas kekalahan Jerman yang menjadi sekutu Jepun di Eropah pada tahun 1944, kekuatan Jepun semakin terancam. Hal ini telah memberi peluang kepada Amerika Syarikat dan Britain untuk menumpuhkan perhatian semula ke Asia Tenggara. Tentera Amerika Syarikat akhirnya melancarkan serangan terhadap pentadbiran Jepun di Filipina dan berjaya menawan kembali Filipina pada bulan Mac 1945. Seterusnya pihak Amerika Syarikat telah melancarkan serangan terhadap Jepun dengan pengeboman secara besar-besaran dan hampir 60 buah Bandar besar di Jepun dimusnahkan. Pada pagi 6 Ogos 1945, sebuah kapal terbang Superfortress Amerika Syarikat mengggurkan bom atom yang pertama di Hiroshima dan diikuti oleh bom atom kedua di Nagasaki pada 9 Oktober 1945.

 Akhirnya, Jepun terpaksa menyerah kalah dan keputusan itu diumumkan sendiri oleh Maharaja Hirohito pada bulan Ogos 1945. Pengisytiharan menyerah diri secara rasmi ditandatangani di hadapan Panglima Agung Kuasa Berikat, Jeneral Doughlas Mac Arthur di atas sebuah kapal perang Amerika Syarikat bernama Missouri pada 2 Sepetember 1945.

Gerakan Penentangan Jepun di Tanah Melayu

Orang-orang cina yang sememangya telah diberikan layanan yang buruk telah bangkit untuk menentang Jepun. Akibat daripada tekanan Jepun, beribu-ribu orang cina telah melarikan diri ke pinggir-pinggir hutan. Mereka telah mendirikan petempatan sendiri dan menghasilkan makanan sendiri. Parti Komunis Malaya (PKM) telah mengambil peluang ini untuk mempengaruhi orang-orang cina untuk menentang pihak Jepun dalam satu pertubuhan yang dikenali sebagai Malayan People’s Anti-Japanese Army (MPAJA). Penentangan ini telah memberikan dua kesan yang amat penting iaitu memperlihatkan kemunculan satu bentuk tindak balas secara kekerasan terhadapa pentadbiran Jepun serta memberi ruang kepada PKM menyebarkan fahaman komunisme dalam kalangan orang cina.

MPAJA mengandungi lapan rejimen dengan diketuai oleh seorang komander dan beroperasi mengikut kawasan-kawasan tertentu. Setiap rejimen pula dibahagikan kepada beberapa unit kecil di kem-kem yang tersorok di hutan dan bergerak dengan menguasai kawasan-kawasan hutan dan kampung-kampung terpencil. Pasukan  MPAJA menggunakan taktik perang gerila kerana mereka tidak mempunyai bilangan tentera yang ramai. Jepun telah mengambil pendirian tegas dalam memerangi pengaruh komunis. Perisik-perisik Jepun telah menangkap sesiapa sahaja yang terlibat dalam kegiatan komunis terutamanya orang cina. Antara kejayaan terbesar Jepun memerangi MPAJA dan PKM ialah peristiwa serangan hendap di Batu Caves pada 1 September 1942. Dalam serangan itu, hampir kesemua 22 orang ahli jawatankuasa pusat PKM berjaya dibunuh oleh pihak Jepun.

 Selain daripada penentangan komunis dan orang-orang cina, Jepun juga ditentang oleh pasukan Force 136 yang kebanyakannya terdiri daripada orang melayu. Force 136 ialah nama kod yang diberikan kepada satu pertubuhan khas gerakan bawah tanah berpusat di Ceylon dan India. Pasukan ini juga melancarkan taktik perang gerila dan telah membuat dua percubaan awal untuk mendarat di Tanah Melayu tetapi gagal. Pasukan ini dibubarkan pada akhir tahun 1945. 

Pentadbiran Jepun di Tanah Melayu

Setelah mengusai Tanah Melayu, Jepun telah mentadbir Tanah Melayu dengan sistem pemerintahan yang bercirikan sistem ketenteraan yang berpusat di Singapura. Pentadbiran tentera berada di bawah tanggungjawab Mejar General Manaki Keishi dan urusan pentadbirannya dilakukan oleh Kolonel Watanabe Wataru. Satu pentadbiran pusat ditubuhkan dengan diketuai oleh seorang Presiden (Gunseikan) yang bertanggungjawab kepada Ketua Kepala Agung Tentera, Kawasan Ketujuh di Singapura. Tanah Melayu dan Singapura disatukan dalam satu unit politik. Pada waktu itu Jepun telah menukar nama Singapura kepada Syonan yang bermaksud Cahaya Selatan dan Tanah Melayu sebagai Malai Baru dan dibahagikan kepada lapan wilayah dengan diketuai oleh seorang Gabenor Jepun (Syuchokan) yang bertanggungjawab kepada pentadbiran pusat di Singapura.

Gabenor Jepun akan dibantu oleh Majlis Wilaya (Penasihat) yang bertujuan untuk menggantikan Majlis Mesyuarat Negeri. Sebilangan kecil orang melayu menganggotai Majlis ini dan sebilangan besar adalah Jepun sendiri. Penguasaan kerajaan Jepun dalam sistem pentadbiran di Tanah Melayu diperkuatkan dengan kehadiran  ketua-ketua tentera dan awam dalam semua jabatan kerajaan. Namun begitu, kakitangan dalam kalangan penduduk tempatan dikekalkan. Pentadbiran Tanah Melayu dibahagikan kepada tiga bahagian. Negeri-negeri utara dan pantai timur iaitu Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu dipisahkan dan diserahkan kepada kerajaan Siam pada bulan Ogos 1943. Manakala negeri Perak, Selangor, dan Negeri Sembilan pada mulanya disatukan dalam satu unit pentadbiran tetapi kemudiannya telah dipisahkan pentadbiran kedua-dua wilayah ini pada bulan April 1943. Sementara  Melaka dan Pulau Pinang disatukan dengan Singapura yang bertanggungjawab secara langsung kepada kerajaan Jepun di Tokyo.

Tujuan Jepun memisah-misahkan pentadbiran negeri-negeri melayu adalah disebabkan kebimbangan Jepun terhadap penyatuan tenaga dan membentuk satu pasukan menentang Jepun. Jepun juga membahagikan daerah kepada beberapa kawasan kecil yang terdiri daripada unit-unit kampung, jiran tetangga dan keluarga untuk memudahkan pentadbiran. Setiap keluarga diwajibkan untuk didaftarkan dan diberi sekeping sijil yang dikenali sebagai “Sijil Kehidupan dan Keamanan”. Pindaan dilakukan jika berlaku kelahiran, kematian ataupun perkahwinan. Jepun juga mengekalkan pentadbiran yang diamalkan oleh Britsh secara tidak langsung. Namun begitu, Jepun mengamalkan dasar memusuhi Cina dan India pula digalakkan melibatkan diri dalam gerakan menuntut kemerdekaan.

7.1 Layanan Terhadap Orang Melayu

Pada bulan Ogos 1942, kerajaan Jepun di Tokyo mengeluarkan arahan supaya pemerintahan Jepun di Tanah Melayu supaya berhati-hati melayani raja-raja melayu. Pada bulan Januari 1943, Jepun telah mengadakan satu persidangan yang dihadiri oleh kesemua raja-raja dari Tanah Melayu dan Sumatera di Singapura. Jepun mengumumkan keputusannya untuk mengikitraf kuasa dan kedudukan raja-raja Melayu. Elaun mereka juga dibayar dan dibenarkan menyimpan harta. Dalam hal ini, Jepun beranggapan bahawa orang melayu tidak akan bangkit menentang Jepun sekiranya raja-raja mereka diberikan layanan yang baik. Jepun juga meraih sokongan orang-orang melayu dari segi agama. Pada bulan Disember 1944, Jepun telah menganjurkan satu Persidangan Majlis Agung Agam Islam di Tanah Melayu- Sumatera di Singapura. Namu begitu, Jepun tetap menolak cadangan untuk menubuhkan sebuah Majlis Orang Islam (Muslim Council) bagi mengelakkan penentangan. Namun, Jepun bersetuju untuk menubuhkan Majlis Agama di peringkat negeri.

7.2 Layanan Terhadap Orang Cina

Pemerintahan Jepun di Tanah Melayu telah mengamalkan dasar anti-cina dan menganggap orang cina sebagai musuh tradisi. Hasilnya, Jepun telah memberikan layanan yang buruk kepada orang-orang cina di Tanah Melayu. Pembunuhan dan keganasan terhadap orang cina berlaku hampir setiap hari. Jika ada orang cina yang menentang Jepun akan dikenakan hukuman yang teruk seperti pancung atau diseksa dan harta benda dirampas. Selain itu, Jepun  juga turut mengadakan operasi sapu bersih bagi menangkap orang-orang cina yang melakukan penentangan terhadap Jepun. Operasi itu dikenali sebagai “ Operasi Sook Ching” (perintah berkurung). Manakala golongan sasarannya pula ialah penyokong Kuomintong dan Komunis yang aktif, mereka yang menyertai pasukan sukarela dan masih belum menyerah diri, orang cina yang bergiat dalam Tabung Menyelamatkan Negara China dan hartawan cina yangt memberikan sumbangan kepada tabung tersebut, ahli-ahli kongsi gelap dan orang-orang cina yang datang ke Tanah Melayu selepas Perang China-Jepun 1937.

 Orang cina juga dipaksa membayar cukai kepala, dihalang untuk menghantar balik wang ke China dan dikenakan sekatan keluar rumah di kawasan yang disyaki terdapat sarang komunis. Lebih malang lagi, orang cina dipaksa untuk menderma sebanyak $50 juta kepada pemerintah Jepun.  Jepun menetapkan derma tersebut harus diserahkan pada 20 April 1942. Bagi mengumpul jumlah tersebut, tauke lombong akan melakukan apa sahaja termasuk menjual harta benda mereka dengan murah. Walaubagai manapun, dasar keras Jepun terhdap orang cina telah berkurangan menjelang tahun 1943. Tindakan ini dilakukan untuk mendapatkan kerjasama orang cina dan terutamanya dari segi ekonomi dan mengurangkan sokongan mereka terhadap pihak komunis dan MPAJA. Permusuhan antara Jepun dan orang-orang cina ini sebenarnya merupakan lanjutan daripada pergolakan yang berlaku di China dan Jepun sehingga meletusnya Perang China-Jepun 1937.

7.3 Sistem Ekonomi Jepun

Jepun telah memperkenalkan sistem ekonomi terkawal di Tanah Melayu. Melalui sistem ini, Jepun  tidak membenarkan kegiatan perdagangan dijalankan sama ada mengeksport barangan ke Eropah atau Amerika Syarikat dan membeli barangan dari luar. Maka dengan itu, Jepun telah menggalakkan pertumbuhan industri tempatan bagi memenuhi permintaan dalam negeri. Dalam industri tempatan ini, hampir kesemua barangan yang dihasilkan menggunakan bahan mentah tempatan kerana  Jepun dalam pentadbirannya tidak membenarkan import barangan atau bahan mentah daripada luar Negara. Industri yang dijalankan hanya dalam bentuk kecil-kecilan sahaja seperti makanan, minyak jentera, pengangkutan, perubatan, pakaian ,rokok, arak, sabun dan barangan keperluan tentera.

 Pemerintahan Jepun juga mengamalkan dasar monopoli dengan menguasai perusahaan penting dalam negeri menerusi beberapa buah syarikat yang dimilikinya. Selain itu, Jepun turut merampas semua kegiatan ekonomi yang dimiliki oleh orang cina dan Eropah seperti perusahaan perlombongan, perdagangan, pengangkutan dan bank perdagangan. Ladang kelapa sawit dan kelapa pula dikuasai oleh kumpulan Mitsui. Perusahaan getah pada waktu itu pula tidak berkembang kerana kegiatan eksport tidak dijalankan dan ditebang untuk penananman tanaman yang menghasilkan makanan. Beras yang menjadi makanan penduduk Tanah Melayu pula dikawal oleh Mitsui Shoji Kaisha manakala gula dan garam pula dikawal oleh Mitsui Bussan Kabushiki Kaisha.  Halangan dan sekatan mengeksport bahan mentah menyebabkan bukan sahaja dua perusahaan penting di Tanah Melayu iaitu getah dan bijih timah terbiar tanpa diusahakan tetapi keadaan ekonomi Negara juga turut merosot.

Faktor Kejayaan Jepun Menakluki Tanah Melayu

6.1 Perang Dunia Kedua

Kejayaan Jepun menguasai seluruh Tanah Melayu dalam tempoh 70 hari sahaja didorong oleh pelbagai faktor. Perang Dunia Kedua yang meletus di Eropah menjadi pemangkin utama kepada kejayaan pihak Jepun tersebut. Pihak British bukan tidak menyedari kemungkinan bahawa pihak Jepun akan menyerang Tanah Melayu tetapi lebih menumpukan perhatian kepada peperangan yang meletus di Eropah lebih mendesak.  Pihak Britain yang mempunyai tanah jajahan di Afrika dan Asia telah diminta untuk membantu Rusia, Perancis dan Belanda apabila keadaan semakin terdesak. Hal ini menyebakan tanah jajahan di Asia Tenggara terutamanya Tanah Melayu terbiar dan membuka peluang kepada Jepun untuk menyerangnya. Pihak British juga tidak bersungguh-sungguh mempertahankan Tanah Melayu. Pertahanan di Timur telah diserahkan kepada Amerika Syarikat yang berpengkalan di Pearl Habour, Hawaii. Kesan daripada pengeboman Jepun di Pearl Habour telah melumpuhkan terus pertahanan di Timur.

6.2 Sikap Pihak Barat

Selain itu, sikap pihak barat yang memandang rendah terhadap kemampuan Jepun menjadi salah satu faktor kejayaan Jepun.  Pihak British cukup yakin dengan kemampuan tentera laut dan udara mereka yang dianggap bahawa ianya boleh menandingi kekuatan tentera Jepun dengan mudah. Pihak British juga cukup yakin dengan adanya kedua-dua kapal perang mereka. Akibatnya apabila pihak Jepun dengan mudah menenggelamkan kapal-kapal tersebut, ianya telah mengaibkan British yang terkenal sebagai kuasa laut pada Perang Dunia Pertama.

6.3 Persediaan dan Perancangan Jepun

 Persediaan dan perancangan Jepun yang teratur juga menjadi pemangkin kepada kejayaan ini. Penubuhan unit Perisikan Khas berjaya mendapatkan maklumat kekuatan tentera Britsh di Tanah Melayu dan memudahkan pihak Jepun untuk merancang strategi. Selain perisik tempatan, Jepun juga menghantar orang Jepun sendiri ke Asia Tenggara termasuk Tanah Melayu untuk menjalankan pengintipan. Mereka telah menyamar dengan menjalankan pelbagai jenis pekerjaan seperti membuka kedai tukang gambar, kedai ikan peliharaan dan keda gula-gula. Mereka mengambil gambar bangunan, jalan raya, jambatan, mengkaji sungai-sungai dan jalan di dalam hutan dengan alasan untk mencari ikan untuk jualan. Semua maklumat ini digunakan oleh tentera Jepun untuk mengkaji kedudukan pertahanan Tanah Melayu sebelum memulakan serangan. Maklumat-maklumat tentang kubu  British, landasan kapal terbang dan lokasi kem tentera telah diperoleh terlebih dahulu. Hal ini memudahkan serangan Jepun ke Tanah Melayu.

6.4 Penyebaran Dakyah anti-British

          Selain itu, Jepun juga, melalui Doro Nawa telah berjaya menyebarkan dakyah anti-British dalam kalangan askar-askar India yang berkhidmat dengan pasukan British di Tanah Melayu untuk meninggalkan perkhidmatan mereka. Jepun telah berjaya menarik orang India yang berkhidmat dengan  British untuk bekerjasama dengan Jepun. Seorang nasionalis radikal India, Subhas Chandara Bose telah datang ke Tanah Melayu dan menubuhkan pasukan yang dikenali sebagai Indian National Army (INA) untuk membantu Jepun. Jepun juga berjanji untuk membebaskan India daripada penjajahan British. Pihak Jepun juga berjaya mempengaruhi penduduk tempatan seperti golongan nasionalis radikal daripada Kesatuan Melayu Muda (KMM) di bawa pimpinan Ibrahim Hj. Yaakob. Hal ini memudahkan penguasan Jepun di Tanah Melayu berjalan dengan lancar.

6.5 Kelengkapan Senjata Perang Jepun

Salah satu faktor juga ialah kelengkapan senjata pihak Jepun. Tentera Jepun telah memperkuatkan serangannya dengan mengadunkan kekuatan baik dari segi laut, udara mahupun darat. Angkatan udara Jepun telah mengambil kira jarak dan sasaran, dari pengkalan-pengkalan baru mereka di Indo-China seterusnya telah menggunakan kapal terbang pejuang yang dianggap lebih moden daripada pihak British. Pesawat pejuang ini juga memberikan perlindungan kepada pesawat pengebom untuk memusnahkan instalasi penting British termasuk yang berada di pedalaman. Begitu juga dengan bantuan perlindungan rapat kepada pesawat-pesawat pengangkut dan logistik. Mereka juga dibantu dengan tembakan meriam daripada kapal-kapal pemusnah Jepun yang berlabuh dekat pantai untuk melemahkan pertahanan utama British di sekitar landasan kapal terbang Pengkalan Chepa. Secara kesuruhannya, kekuatan tentera Jepun diperkuat sepenuhnya dengan persenjataan, kelengkapan, bekalan peluru, makanan dan ubat-ubatan.

 6.6 Kelemahan Tentera British

Kelemahan tentera British dan kekurangan kelengkapan senjata perang juga menjadi faktor kekalahan British di tangan Jepun. Pasukan tentera British yang dipertanggungjawabkan untuk mempertahankan Tanah Melayu dan Singapura kurang terlatih dan berpengalaman. Mereka juga bukan berasal dari kalangan satu bangsa atau terdiri daripada orang tempatan. Hal ini menyebabkan mereka tidak mempunyai semangat cintakan tanah air yang mendorong mereka untuk berperang bersungguh-sungguh. Kelewatan tentera bantuan dari London dan India juga merumitkan lagi keadaan. Kelewatan ini berlaku berikutan masalah kewangan yang dihadapi oleh kerajaan British.

 Kekurangan kelengkapan senjata perang juga memudahkan Jepun untuk menewaskan British. Pihak British hanya bergantung kepada dua buah kapal perangnya iaitu kapal Prince of Wales dan Repulse untuk menjaga peraiaran Tanah Melayu. Apabila pihak Jepun berjaya menenggelamkan kedua-dua kapal tersebut, tentera Jepun mengusai sepenuhnya kawalan sekitar perairan Tanah Melayu. Keadaan di pengkalan laut juga tidak memuaskan. Pengkalan laut di Singapura hanya disiapkan pada tahun 1938 dan tidak digunakan sepenuhnya kerana tidak ada kapal laut yang dihantar oleh kerajaan British. Dari segi pertahanan udara, ruang angkasa Tanah Melayu dikawal oleh beberapa ratus pesawat udara sahaja dan tidak begitu baik jika dibandingkan dengan kemampuan kapal terbang Jepun. Kekuatan pertahanan British juga hanya bergantung kepada tiga pasukan tentera iaitu Pasukan ke-8, Pasukan ke-9  (Australia) dan Pasukan ke-11 (India) dengan jumlah tentera seramai 89 000 orang berbanding dengan tentera Jepun seramai 150 000 orang.

Pihak British juga kalah di tangan Jepun disebabkan mereka kurang bersedia. Pihak British menyangka Jepun akan  memulakan serangan dari arah selatan  (Singapura) kerana pusat pentadbiran British terletak di situ. Sebaliknya, Jepun memulakan serangan dari arah utara (Kelantan) dan menakluk negeri-negeri Melayu satu demi satu. Oleh itu,semasa serangan Jepun, semua meriam dan senapang telah dihalakan ke laut. Kemaraan Jepun dari utara sememangnya di luar jangkaan British.

6.7 Semangat Juang yang Tinggi

Faktor yang tidak kurang pentingnya juga ialah unsur moral dan semangat juang yang tinggi dalam kalangan tentera Jepun. Pihak Jepun bukan sahaja memiliki kekuatan dari segi bilangan tetapi mereka sangat terlatih dan mempunyai semangat juang dan disiplin yang tinggi. Tentera Jepun di samping bermoral tinggi dan bersemangat juga menganggap perjuangan mereka itu adalah perjuangan suci bagi Negara dan Maharaja.